Dąb Bartek - poznaj jego tajemnicę!

W 1829 r. dąb miał 14 konarów głównych i 16 bocznych, a w 2008 r. miał 8 konarów głównych.

W roku 1906 dąb ucierpiał od pożaru pobliskich zabudowań. 

W 1920 pień drzewa zacementowano, plombę tę w 1978 usunięto, a ubytek wypełniono plombą z żywicy i zamaskowano płatami kory.

W końcu sierpnia 1933 r., podczas zlotu z okazji 25-lecia Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego w Samsonowie, obok dębu odsłonięto pamiątkowy kamień z napisem: W 25-lecie ZWC i Związku Strzeleckiego 1908-1933 — Obywatele. Kamień ten przeleżał ponad 30 lat przewrócony napisem do ziemi (do 1984 r.); obecnie znajduje się po wschodniej stronie Bartka.

W 1934 sąd konkursowy pod przewodnictwem profesora Władysława Szafera uznał Bartka za „najokazalsze drzewo w Polsce”. Dąb uznano za pomnik przyrody orzeczeniem Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej z 28.10.1954 r. Współcześnie drzewo zostało wpisane do rejestru pomników przyrody Rozporządzeniem Nr 35/2007 Wojewody Świętokrzyskiego z dnia 12 grudnia 2007 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody.

3 czerwca 1991 uszkodzeniu w wyniku uderzenia pioruna uległ jeden z konarów oraz część pnia – powstała tzw. listwa piorunowa. Uszkodzenie zostało zakonserwowane. W późniejszym okresie założono na drzewie piorunochron. W 1997 r. zamontowano w miejsce drewnianych podpory teleskopowe podtrzymujące konary

Najnowsza koncepcja ratunku dotyczy wykonania łuku, do którego dąb mógłby zostać podwieszony – ma to pozwolić uniknąć ewentualnego złamania lub wywrócenia się drzewa. Koszt realizacji łuku to 2 miliony złotych.

Wyniki pomiarów "Bartka" uzyskane na podstawie pomiarów bezpośrednich oraz TLS zrealizowanych w kwietniu 2013: 
- wysokość drzewa pomierzona metodą tradycyjną wysokościomierzem Haglöf Vertex: H = 29,31 m 
- wysokość drzewa określona na podstawie analizy chmury punktów TLS: H = 28,49 m (od wyżej położonej podstawy pnia do najwyższego punktu TLS w koronie drzewa); 
- obwód pnia zmierzony za pomocą taśmy mierniczej: Ln = 9,80 m (naciągnięta taśma na wysokości 130 cm od gruntu); 
- obwód pnia zmierzony za pomocą taśmy mierniczej przylegającej wzdłuż załamań i szczelin kory: Lp = 13,70 m; 
- obwód pnia drzewa na podstawie chmury punktów 3D bez opcji wygładzenia płaszczyzny kory: LTLS = 13,51 m; 
- obwód pnia określony na podstawie chmury punktów 3D – opcja z wygładzonymi krawędziami (funkcja Simplify Poligon) i tolerancją ą10 cm: L3D = 10,90 m oraz 50 cm: L = 10,55 m; 
- średnia pierśnica (d1,3) drzewa obliczona na podstawie pola przekroju TLS 3D: d1.3 = 3,24 m; 
- pole pierśnicowego przekroju (g) = 8,24 m2; 
- średnice pnia na wysokości pierśnicy (130 cm od gruntu) na kierunkach: N-S: 3,25 m oraz W-E: 3,65 m; 
- powierzchnia rzutu korony drzewa: 604 m2; 
- zasięgi rzutu korony na kierunkach: N-S: 37,95 m oraz W-E: 32,48 m.

Laboratorium Geomatyki, Katedra Ekologii Lasu, Wydział Leśny, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

Opracowanie: www.klubpodroznikow.pl
Foto: Albin Marciniak; Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie
Video: youtube.com; Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie