Dane teleadresowe
Zobacz lokalizację
Malbork kojarzy się zazwyczaj z potężną, średniowieczną warownią krzyżacką dominująca nad nizinnymi Żuławami. Malbork to jednak nie tylko zamek. Powstałe przy nim miasto Marienburg otrzymało w 1286 roku dokument lokacyjny. Na wysoczyźnie górującej nad rzeką, na południe od terenów zamkowych, powstało miasto, na terenie którego zbudowano Ratusz (ok. 1380), miejską farę pod wezwaniem św. Jana, Wysokie i Niskie Podcienia oraz system murów obronnych z bramami Mariacką i Garncarską, ochraniający zabudowę mieszkalną. Będący w rozkwicie zamożności i znakomicie obwarowany Malbork spalili Krzyżacy w lipcu 1410 roku. Nastąpiło to tuż przed oblężeniem zamku przez wojska króla Władysława Jagiełły. Miasto zostało odbudowane, naprawiono zrujnowane fortyfikacje i zbudowano nowe. W czasie wojny trzynastoletniej miasto poważnie ucierpiało. Zniszczeniu uległo wiele budynków, kościół św. Jana, Dwór Artusa oraz południowy szczyt ratusza.
Od 1466 roku gdy Malbork był już pod polskimi rządami, powrócił do zamożności, głownie dzięki współuczestniczeniu w handlu polskim zbożem i drzewem, rozwojowi rzemiosła i znacznym dochodom z posiadłości żuławskich. Z braku miejsca w kręgu średniowiecznych murów zaczęto osiedlać się poza nimi i w związku z tym rozwinęły się cztery przedmieścia.
Po stupięćdziesięcioletnim okresie względnego spokoju, przerwanego na krótko w latach 20-tych XVI wieku ruchami religijno-społecznymi, nastąpiły najazdy szwedzkie, które nie oszczędziły miasta. Miasto w XVII i XVIII nie miało zbyt wielkiego znaczenia gospodarczego, zmieniło się to dopiero w roku 1772, gdy miasto przeszło w ręce pruskie. Okres wojen napoleońskich przyniósł Malborkowi ogromne obciążenia w postaci parokrotnych kontrybucji, przymusowych prac przy odbudowie XVII-wiecznych fortyfikacji z czasów wojen szwedzkich, kwaterunków i zwykłych grabieży żołnierskich kilkakrotnie zatrzymywał się w Malborku sam Napoleon, tędy przemaszerowały jego wojska na tragiczną wyprawę moskiewską i wracały rozbite, atakowane przez Kozaków, którzy wkroczyli do miasta w 1813 roku. Od połowy XIX wieku nastąpił rozwój komunikacji kolejowej, a po 1870 roku ogromne pieniądze z francuskiej kontrybucji sprawiły, że Malbork ponownie uznawano za jeden z ważniejszych punktów na mapie Prus.
Po 1870 roku powstało wiele zakładów przemysłowych, chociażby fabryka cygar Loeser & Wolf, słodownia Adolfa Dauma, gazownia czy jedna z większych w regionie cukrowni. Rozwój miasta następował w kierunku południowym, poza dawne Przedmieście Sztumskie oraz wschodnim, w kierunku dworca kolejowego. W obręb granic administracyjnych miasta przyłączono kolejne osiedla, jak Piaski, Wielbark czy Kałdowo. Pierwsza wojna światowa nie przyniosła żadnych zniszczeń Malborkowi. W przeprowadzonym w 1920 roku plebiscycie mieszkańcy opowiedzieli się za Niemcami. Malbork bardzo mocno ucierpiał w trakcie działań wojennych w 1945 roku. Po ciężkich walkach Grupy Bojowej "Marienburg" z jednostkami 2 rosyjskiej Armii Uderzeniowej, 9 marca wysadziły mosty na Nogacie. W wyniku działań wojennych zniszczeniu uległo blisko 80 procent zabudowy Starego Miasta. Polskie władze rozpoczęły prace nad przywróceniem do życia zrujnowanego i wyludnionego częściowo miasta już 17 marca.
_____________________________________________________________________
zobacz również: Malbork z lotu ptaka
